Sociale duurzaamheid van innovaties op de werkplek

AI-innovatie op de werkplek

Hoe kunnen nieuwe digitale en AI-innovaties op een sociale en soepele manier worden geïmplementeerd op een werkplek? Hoe blijf je gefocust op de mensen die met de nieuwe technologie gaan werken? Wat doe je als nieuwe technologieën sociale problemen tussen collega's met zich meebrengen?

Wanneer digitale (AI) innovaties op de werkvloer worden geïntroduceerd, wordt vaak alleen of vooral gefocust op de technische en business model aspecten van de innovatie. Maar een technologische innovatie moet breder worden ingebed en geaccepteerd door werknemers om succesvol te zijn. Veel innovaties op de werkplek vereisen nieuwe vaardigheden, competenties en processen. Ze zijn afhankelijk van de betrokkenheid van competente werknemers om hun potentieel te bereiken. Hoe zorgen we voor de sociale duurzaamheid van innovaties op de werkplek?

We bespraken dit onderwerp tijdens de meet-up van het lerend netwerk 'AI en ethiek in de praktijk' in Brussel, met getuigenissen van Dieter Carels (Minds ALike Consulting), Shirley Elprama (imec-SMIT, VUB) en Christophe Benoît (Kenniscentrum AI, Erasmus Hogeschool Brussel).

De 3 belangrijkste inzichten

1. Je kunt niet zomaar een nieuwe technologie op de werkplek implementeren: je moet het proces begeleiden, verwachtingen managen en richtlijnen en regels opstellen voor het gebruik.
2. Elke digitale verandering is in wezen een menselijke verandering: mensen moeten hun gewoonten veranderen en verschillende misvattingen kunnen dit in de weg staan.
3. Altruïsme kan een stuwende factor zijn voor innovatie: als je de juiste mensen erbij kunt betrekken, kunnen ze bottom-up veranderingen en de adoptie van nieuwe technologieën inspireren.

De meet-up

Eerst sprak Dieter Carels over verschillende 'syndromen' of misvattingen die vaak de kop opsteken wanneer nieuwe technologieën op de werkvloer worden geïntroduceerd, en wat eraan kan worden gedaan. Een voorbeeld van zo'n misvatting is het 'hond aan de leiband'-syndroom: niet iedereen gaat even snel om met het adopteren van nieuwe technologieën, het is belangrijk om ervoor te zorgen dat er geen trekspelletje aan de gang is, maar dat er leuke en open ontdekkingssessies plaatsvinden waarbij beide partijen elkaar kunnen inspireren.

Shirley Elprama vertelde over een project waarbij ze onderzoek deed naar de acceptatie van exoskeletons in verschillende productiebedrijven. Ze leerde dat er veel verschillende aspecten zijn bij de introductie van een dergelijke technologie op de werkvloer, zoals het managen van verwachtingen ('Nee, je wordt niet zoals de Hulk met een exoskeleton!') en praktische obstakels die het gebruik ingewikkelder maken.

Tot slot vertelde Christophe Benoît over een ontdekking die hij deed over hoe bepaalde soorten mensen bottom-up adoptie van technologie kunnen inspireren, omdat ze sociale netwerken hebben die gebaseerd zijn op altruïsme: ze willen elkaar helpen. Het enthousiasme over een nieuwe technologie zou zich op die manier door het hele netwerk kunnen verspreiden.

Daarna gingen we in drie groepen uiteen om gerelateerde uitdagingen te bespreken die de deelnemers naar voren brachten. We spraken over: 

• hoe om te gaan met twee zeer duidelijke tegengestelde kampen met betrekking tot ChatGPT in een organisatie,
• hoe om te gaan met verschillende ecosystemen in een organisatie die elk hun eigen manier van werken hebben en zo gaan naar één algemene overkoepelende manier van werken binnen de organisatie,
• hoe de implementatie van richtlijnen voor het gebruik van AI te evalueren en de noodzaak om de richtlijnen aan te passen op basis van daadwerkelijk gebruik en technologische vooruitgang.

Deze meet-up van het lerend netwerk was een samenwerking tussen het Kenniscentrum Data & Maatschappij en SustAIn.Brussels, dat wordt gecoördineerd door Sirris, Agoria, BeCentral, VUB en ULB.

Een lerend netwerk? 

Deze meet-up werd georganiseerd in het kader van het lerend netwerk  'AI en ethiek in de praktijk'. In dit netwerk stimuleren we het delen van kennis, ervaringen, best practices en vragen tussen ethici, digitale ethici, AI-ethici en andere professionals die direct of indirect met het onderwerp te maken hebben.

Het netwerk richt zich specifiek op de toepassing van ethiek en maatschappelijke vraagstukken in de context van de ontwikkeling, implementatie en het gebruik van data en AI-toepassingen. We richten ons daarom specifiek op professionals die in de praktijk, in hun dagelijkse werk, te maken hebben met de ethische en maatschappelijke vraagstukken rondom data & AI.