In de huidige maatschappij wordt steeds prominenter gebruikt gemaakt van persoonlijke data. Het verzamelen, aggregeren en analyseren van grote hoeveelheden data biedt bedrijven immers verscheidene voordelen zoals de kans om hun producten en diensten gerichter in te zetten en te evalueren. Deze datadrang heeft echter ook nadelige gevolgen voor de individuele internetgebruiker. Het is voor consumenten alsmaar moeilijker geworden een overzicht te houden van wie welke gegevens voor welk doel aanwendt (transparantieprobleem) en om het beheer van persoonsgegevens in eigen handen te houden (controleprobleem).

De huidige staat van het web is een doorn in het oog van velen, en niet in het minst van Sir Tim Berners-Lee – ook wel de geestelijk vader van het internet genoemd. Vanuit die optiek zette hij zijn schouders achter de ontwikkeling van SOLID. SOLID bestaat uit een set van open standaarden voor het opzetten van persoonlijke datakluizen en waar persoonlijke gegevens kunnen in opgeslagean worden. Op die manier krijgt de gebruiker meer transparantie en controle wil over wat er met die data gebeurt. Vlaanderen wil hierin een pioniersrol opnemen en ondersteunt de oprichting van SOLIDLab: een academisch consortium (imec, UGent, KUL, VUB) met als doelstelling om de vele open vraagstukken op zowel technologisch, zakelijk, juridisch als maatschappelijk vlak te tackelen.

In de SOLIDMonitor, dat hieronder te raadplegen valt, werd gepeild naar de huidige attitudes en gedragingen van de Vlaming omtrent online privacy en datadeling vanuit een breed perspectief. Aan de hand van deze studie trachten we een inschatting te maken hoezeer de huidige privacy- en dataproblematiek leeft in Vlaanderen en welke rol persoonlijke datakluizen kunnen spelen. Dit rapport is een eerste editie van een jaarlijks wederkerend instrument.

Kernbevindingen:

• We kunnen drie groepen Vlamingen onderscheiden: Privacy Pioniers (34%), Argwanende Achterblijvers (26%) en Onbezorgde Opportunisten (40%). Privacy Pioniers verwelkomen datakluizen maar al te graag om terug meer transparantie en controle te verwerven, terwijl onbezorgde opportunisten minder wakker liggen van de huidige dataproblematiek. Toch zijn ze wel geïnteresseerd in wat datakluizen voor hen kan betekenen. Argwanende achterblijvers zijn dan weer niet overtuigd van het idee. Zij erkennen ook sterk de problematiek, maar, mede geremd door een lager niveau van digitale kennis- en vaardigheden, zien zij er geen oplossing in.

• 63% van de Vlamingen maakt zich zorgen over zijn of haar online privacy. Meer dan 7 op de 10 Vlamingen ergert zich voornamelijk aan het verlies van transparantie en controle. Ongeveer een kwart van de Vlamingen vertoont tekenen van privacy-cynisme en digitale resignatie: ze ervaren gevoelens van wantrouwen, onzekerheid en machteloosheid tegenover de hedendaagse online datapraktijken. Een deel van hen voelt dan ook dat de strijd tegen grote spelers hopeloos is.

• 7 op de 10 Vlamingen staat positief tegenover het concept van persoonlijke datakluizen en gelooft dat ze hiermee hun gegevens betrouwbaar kunnen beschermen. Twee derde stelt dat dit voor een degelijke mate van controle over hun persoonlijke data kan zorgen.

• In vergelijking met andere potentiële aanbieders van datakluizen geniet de Vlaamse Overheid een hoge mate van vertrouwen. Zij lijken het best gepositioneerd om deze markt aan te boren. Ook andere overheidsniveaus en maatschappelijk traditionele instituten zoals banken en universiteiten kunnen rekenen op het vertrouwen van de Vlaming. Internationaal spelers met commerciële belangen en kleinere startups genieten dan weer het minst vertrouwen van de Vlaming.