Wat gebeurt er met jouw gegevens als je overlijdt?

Mogen jouw dierbaren toegang tot al jouw Whatsapp-berichten krijgen als je bent overleden? Heb jij al geregeld wat er met jouw gegevens en accounts gebeurt als je doodgaat? En heeft jouw organisatie al een protocol voor om te gaan met overleden gebruikers? Dit is waarschijnlijk niet een onderwerp waar je snel bij stilstaat, maar tegenwoordig is onze digitale nalatenschap net zo belangrijk als de objecten die we fysiek nalaten.

Wat is de digitale nalatenschap en waar moet je allemaal rekening mee houden? Wij zochten het uit en geven je in deze blogpost een aantal tips over wat je kan doen als individu en als organisatie om de digitale nalatenschap te regelen.

Wat kan je doen?

Als individu: maak afspraken

Op dit moment is er geen regelgeving over hoe de digitale nalatenschap geregeld moet worden voor een individu. Het is zelfs zo dat de AVG/GDPR enkel voor natuurlijke personen geldt, dus na jouw overlijden worden jouw persoonsgegevens niet meer beschermd. Met dit in het achterhoofd zijn er een aantal dingen die je kan doen om jouw digitale nalatenschap te regelen:

• Denk erover na: wat wil je zelf eigenlijk? Wil je dat anderen aan jouw gegevens kunnen of niet? Of enkel aan een selectie?
• Praat erover met naasten, maak jouw wensen kenbaar en laat weten waar ze bijvoorbeeld jouw wachtwoorden kunnen vinden en wat ze met jouw gegevens mogen doen.
• Breng al jouw apparaten en accounts in kaart, zodat nabestaanden deze makkelijk kunnen vinden.
• Bij sommige platformen bestaan er al protocollen waar je zelf je wensen kan instellen. Facebook en Google laten bijvoorbeeld toe een persoon aan te duiden die jouw profiel kan beheren na jouw overlijden.
• Je kan je digitale nalatenschap ook regelen zoals je met andere “erfstukken” zou doen: in een testament. Je kan dan bijvoorbeeld een ‘digitaal tussenpersoon’ aanwijzen die jouw digitale zaken mag beheren (bijvoorbeeld als je wil dat jouw kinderen bepaalde documenten niet te zien krijgen).

Als organisatie: stel een beleid op

Digitale nalatenschap is niet alleen een aandachtspunt voor organisaties met digitale producten en diensten, maar voor alle organisaties die persoonsgegevens bijhouden en opslaan. Allen doen ze er goed aan om een beleid op te stellen hoe om te gaan met de gegevens van overleden klanten of gebruikers. Dit beleid kan onder meer de volgende richtlijnen inhouden:

• Stel een doordachte strategie op over wat met de persoonsgegevens van een overleden persoon gebeurt. Worden de gegevens verwijderd, geanonimiseerd en verder gebruikt, of …?
• Richt een e-mailadres of ‘digitaal loket’ op waar nabestaanden terecht kunnen als ze gegevens willen opvragen of laten verwijderen. Hierbij moeten ook regels en voorwaarden worden opgesteld rond wat de organisatie wel en niet kan/zal toestaan.
• Stuur na een periode van inactiviteit een e-mail waarin je de klant bijvoorbeeld meedeelt dat het account wordt opgeheven en/of de gegevens worden verwijderd tenzij ze opnieuw inloggen.
• Biedt de optie om een ‘digitaal tussenpersoon’ aan te geven in het account van de gebruiker.

Deze informatie en bovenstaande richtlijnen worden best ook helder opgenomen in de gebruikersvoorwaarden, zodat klanten en nabestaanden weten waar ze aan toe zijn.

Als samenleving: neem deel aan de discussie

Ook als maatschappij is het goed om het gesprek aan te gaan over hoe we de digitale nalatenschap willen regelen en of en hoe we dat willen vastleggen in de wet. De EU heeft recent de ‘Europese verklaring over digitale rechten en beginselen voor het digitale decennium’ voorgesteld. Deze verklaring, die juridisch niet afdwingbaar is, moet een leidraad bieden aan Europese burgers, beleidsmakers, overheden en bedrijven om een duurzame, mensgerichte en op waarden gebaseerde digitale transformatie mogelijk te maken. Op vlak van nalatenschap wil de EU dat “iedereen zijn digitale nalatenschap moet kunnen bepalen, en beslissen wat er gebeurt met zijn persoonlijke accounts en informatie die hen aangaat na hun dood”. Door vragen te blijven stellen, kunnen we het gesprek aan gaan en als samenleving verder uitklaren hoe we de digitale nalatenschap precies zien. Wat met de privacy van overleden personen? Hebben nabestaanden recht om alles te kunnen lezen en zien van overleden personen? Hoe kunnen we het nabestaanden makkelijker maken om toegang te krijgen tot apparaten en accounts zonder de beveiliging van accounts te schaden?

Er zijn ook vraagstukken aan de kant van de organisaties die best worden beantwoord in de aankomende wetgeving rond de digitale nalatenschap. Alle gegevens van overleden personen die voor eeuwig bewaard blijven kosten bijvoorbeeld ook ruimte in datacenters en slurpen energie. Willen we organisaties verplichten een protocol in te stellen zodat accounts van overleden personen niet onnodig lang in de cloud blijven staan?

Wat vind jij?

Nadenken over wat er met je digitale nalatenschap moet gebeuren als je er niet meer bent, is niet gemakkelijk. Toch is het belangrijk om hierbij stil te staan, en erover te praten met je omgeving of een notaris. Ook als organisatie is het niet vanzelfsprekend om hier een strategie rond uit te werken, maar wel belangrijk om dit te doen aangezien onze samenleving steeds verder digitaliseert en er steeds meer overleden gebruikers zullen zijn.

Verder lezen

Wil je meer weten over de digitale nalatenschap? Hier geven we nog een aantal websites mee waar je meer informatie kan vinden:

• Een overzicht van wat mogelijk is bij veel voorkomende accounts
• Een introductie over het onderwerp van notaris.be
• Een overzicht van (juridische) initiatieven van verschillende landen
• Een aantal Nederlandse organisaties die met het onderwerp bezig zijn en nuttige kennisartikelen hebben: Digital life legacy, Mediawijsheid, veiliginternetten.nl

Omslagfoto door Behnam Norouzi via Unsplash