Het regeerakkoord van de nieuwe Belgische federale regering legt een sterke nadruk op structurele hervormingen en het terugdringen van het begrotingstekort. De regering-De Wever I wil een hervormingsregering zijn met ambitieuze plannen op het gebied van arbeidsmarkt, fiscaliteit en pensioenen. Het regeerakkoord bevat ook plannen voor de digitale transformatie van overheidsdiensten en de samenleving, de implementatie van AI en het waarborgen van gegevensbescherming en privacy. We vatten de belangrijkste beleidslijnen van deze drie thema’s hieronder samen, per beleidsdomein.

Overheid en digitalisering

De federale overheid wil een datagedreven organisatie worden die IT en AI op een verantwoorde en transparante manier inzet binnen een uniforme strategie, gebaseerd op standaarden van bevoegde competentiecentra. FOD BOSA ontwikkelt, in overleg met stakeholders, een overkoepelende digitaliseringsstrategie die door de Ministerraad wordt goedgekeurd en waaraan alle initiatieven moeten voldoen volgens het “comply or explain”-principe (houdt in dat departementen een vastgelegde norm of strategie moeten volgen (comply), maar hiervan kunnen afwijken als ze dit gemotiveerd en transparant uitleggen (explain)). Bij de uitvoering, zoals bij MyGov, spelen interne competentiecentra een centrale rol onder begeleiding van de G-Cloud (het federale cloudplatform van de Belgische overheid), terwijl voor de eindgebruiker het only once-principe en een unieke toegang tot digitale diensten worden gewaarborgd. De FOD BOSA krijgt ook de verantwoordelijkheid om een volwaardige data governance op te zetten.

In het kader van de uitvoering van Europese initiatieven zoals de Data Act, de AI Act en de Gigabit Infrastructure Act op nationaal niveau, zal de verantwoordelijkheid voor controle en coördinatie worden toegewezen aan een specifieke regulator, het BIPT (Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie). Voor de uitvoering van deze nieuwe taken zal bijkomende financiering worden voorzien, mogelijk gedragen door de betrokken digitale actoren, zonder de bestaande financieringsmechanismen van het BIPT aan te tasten of de onafhankelijke werking ervan in het gedrang te brengen.

Bekijk hier de beleidsnota die het Kenniscentrum Data & Maatschappij schreef over de implementatie van de AI Act in België, met een overzicht van het toepassingsgebied en een analyse van de verschillende autoriteiten die lidstaten moeten aanwijzen of oprichten onder de AI Act.

Digitale economie

De regering gaat werk maken van een Belgische datastrategie, die past binnen het bestaand Europees kader. Het voornaamste doel hiervan is het gebruik, delen en verkoop van data te reguleren. Verder wordt een “cloud first strategie” geïmplementeerd en wordt een integraal beleid vormgegeven voor het gebruik van AI binnen de overheid met het oog op efficiëntiewinsten.

De regering onderzoekt de oprichting van een particuliere of publieke certificeringsdienst waarmee online accounts kunnen worden gekoppeld aan een geverifieerde natuurlijke of rechtspersoon, zonder pseudonimiteit of het gebruik van meerdere accounts te verbieden. Dit moet bijdragen aan meer vertrouwen in online identiteiten, bijvoorbeeld om fraude en desinformatie te bestrijden, terwijl privacy wordt gewaarborgd. Sociale netwerken of andere platforms zouden geen toegang krijgen tot persoonsgegevens tijdens dit verificatieproces.

De regering erkent het belang van exclusieve auteursrechten, ook in de context van AI, en wil ervoor zorgen dat beheersvennootschappen transparant werken. Dit betekent dat organisaties die auteursrechten innen en verdelen, zoals SABAM, streng worden opgevolgd om eerlijke en tijdige uitbetalingen aan rechthebbenden te garanderen. In het licht van AI-gebruik blijft de overheid waken over een evenwicht tussen innovatie en de bescherming van intellectuele eigendom.

Volksgezondheid

Binnen het domein van Volksgezondheid bestaat er heel wat ambitie op vlak van digitale transformatie. Digitalisering binnen gezondheidszorg wordt gezien als een meerwaarde voor zowel patiënten als zorgverleners. Om die eerste doelgroep te ondersteunen, wil de regering inzetten op de ontwikkeling van digitale vaardigheden en het aanbieden van psychosociale begeleiding om hen te leren omgaan met de grote hoeveelheid gezondheidsdata. Digitale gezondheidsapplicaties en technologie moeten meer plaats krijgen binnen de zorg zodat zorgverleners ontlast kunnen worden, de kwaliteit van de zorg kan verbeterd worden en het voor de patiënt gemakkelijker wordt om zijn gezondheid op te volgen. Om innovatie in de zorgsector te stimuleren, moeten ontwikkelaars van digitale zorgtoepassingen voldoende ruimte krijgen om hun ideeën te realiseren en een duidelijk aanspreekpunt bij de overheid hebben. Een heldere tijdslijn moet hen zicht geven op mogelijke implementatiekansen, bij voorkeur in het kader van een zorgtraject.

Op het vlak van AI wordt onderzocht of, naast de Europese regelgeving, bijkomende nationale kaders nodig zijn voor AI-ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Hierbij moet er een balans zijn tussen ruimte voor experimenten en innovatie enerzijds en het garanderen van zorgkwaliteit, het medisch geheim en de diagnostische en therapeutische vrijheid van de zorgverlener anderzijds. Daarom wordt een gezamenlijke data- en AI-strategie voor volksgezondheid uitgewerkt, met bijzondere aandacht voor cyberveiligheid.

Gegevensdeling in de gezondheidszorg

Om een effectieve en efficiënte samenwerking tussen burgers, professionals, organisaties en belanghebbenden te garanderen, wordt de gegevensdeling verder uitgebouwd in overeenstemming met de GDPR en compatibel met de Europese ruimte voor gezondheidsgegevens (EHDS).

Er wordt een plan van aanpak geïntroduceerd om de versnippering van de data-ontsluiting in het zorglandschap tegen te gaan. Daarom wordt maximaal ingezet op het hergebruik van data en het bundelen van informatiestromen. Het werk rond een interfederaal samenwerkingsakkoord wordt voortgezet zodat finaal de interfederale governance van het eHealth platform en van het Gezondheids(zorg)gegevens Agentschap kan worden ingesteld. Er wordt verder ook ingezet op de maximale integratie van dataplatformen en een geïntegreerd portaal dat onder controle van burgers de toegang tot en digitale uitwisseling van gezondheidsgegevens verzekert.

Het Belgisch Gezondheids(zorg) Gegevens Agentschap (HDA) wordt een interfederaal orgaan dat op een uniforme, veilige en betrouwbare manier de toegang tot gezondheidsgegevens faciliteert. Het HDA levert zelf geen data aan, maar zorgt ervoor dat deze beschikbaar worden gesteld voor doeleinden als publiek belang, volksgezondheid, beleidsontwikkeling, wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en de ontwikkeling van nieuwe therapieën. Dit alles gebeurt met respect voor privacy en de belangen van de patiënt. Daarnaast worden de gegevens van ziekenfondsen, beheerd door het Intermutualistisch Agentschap, op aanvraag toegankelijk gemaakt voor geautoriseerde overheids- en onderzoeksinstellingen om wetenschappelijk onderzoek en beleidsbeslissingen te ondersteunen.

Een gedeeld elektronisch patiëntendossier wordt verder ontwikkeld en geëvalueerd en tot slot moeten burgers de mogelijkheid krijgen om hun gezondheidsdata te "doneren" aan de wetenschap, vergelijkbaar met orgaandonatie. Dit kan informatie omvatten uit medische dossiers, genetische gegevens, levensstijlinformatie en biologische stalen. Deze data worden geanonimiseerd of gepseudonimiseerd en kunnen bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek en diepere inzichten in gezondheidsvraagstukken. Er wordt onderzocht of extra bescherming nodig is voor burgers in verband met de voorwaarden rond data-donaties, zodat zij voldoende controle en transparantie behouden binnen dit systeem.

Veiligheid

Digitale politie

De informatie-uitwisseling tussen politiediensten, deelstaten en andere overheden wordt versterkt via de ontwikkeling van een geavanceerd dataplatform, met strikte naleving van vertrouwelijkheidsregels en toegangsrechten. Dit platform ondersteunt samenwerking met toezichtsdiensten en handhavingsinstanties binnen wettelijk bepaalde bevoegdheden.

Binnen een nieuwe digitaliseringstrategie voor de politiediensten zullen er, binnen een strikt wettelijk kader, proeftuinen opgezet worden voor nieuwe operationele toepassingen en nieuwe technologiëen, zoals gezichtsherkenningstechnologie.Daarnaast wordt de huidige camera-wetgeving aangepast om slimme camerabewaking te faciliteren.

AI wordt ingezet om de politie administratief te ontlasten, zoals met ‘speech-to-text’-technologie. Bij de implementatie van nieuwe technologie wordt steeds een evenwicht gezocht tussen veiligheid en privacy.

In het kader van de strijd tegen drugs en georganiseerde criminaliteit zal er geïnvesteerd worden in AI-toepassingen om illegale geldstromen en criminele netwerken efficiënter in kaart te brengen, binnen een duidelijk wettelijk kader conform Europese regelgeving. Daarnaast zal de capaciteit om geëncrypteerde communicatie te onderscheppen en grote databestanden te analyseren versterkt worden. Dit maakt deel uit van een bredere aanpak van georganiseerde criminaliteit, met investeringen in mensen, middelen en wetswijzigingen om sneller in te spelen op nieuwe criminele methoden.

Voetbalwetgeving

De nieuwe regering gaat onderzoeken of er een centrale databank kan opgezet worden voor stadionverboden en wil de wetgeving aanpassen om biometrische identiteitscontroles bij stadioningangen mogelijk te maken.

Desinformatie en fake news

Het regeerakkoord bevat enkele maatregelen om desinformatie en fake news te bestrijden. Een van de voorstellen houdt in dat er wetgevende initiatieven zullen genomen worden die gericht zijn op het vergroten van de transparantie en de verantwoordelijkheid van online platforms in deze materie. Ook zal er ingezet worden op internationale samenwerking en samenwerking tussen overheidsinstanties, mediaorganisaties en technologiebedrijven.

Inlichtingendiensten en andere veiligheidsactoren

Het regeerakkoord stelt dat de Staatsveiligheid over de modernste middelen moet kunnen beschikken om onder andere communicatie te onderscheppen en moet kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die AI vandaag biedt.

Defensie

Bij Defensie zal deze legislatuur geïnvesteerd worden in de modernisering van het Belgische leger. Daarbij zal ook aandacht zijn voor cyberverdediging, met investeringen in middelen voor elektronische oorlogsvoering en AI.

EU en internationaal

De regering streeft naar een internationale dialoog over de regulering van digitale diensten, opkomende technologieën en AI om Europese regels beter af te stemmen op mondiale standaarden. Dit moet voorkomen dat Belgische en Europese bedrijven competitief benadeeld worden ten opzichte van internationale spelers en tegelijkertijd de digitale soevereiniteit en veiligheid van burgers waarborgen. Door samen te werken met internationale partners wil België bijdragen aan evenwichtige regelgeving die zowel innovatie stimuleert als economische en maatschappelijke belangen beschermt.

Er wordt de belofte gemaakt om te zorgen voor een stabiel en rechtszeker regelgevend kader en een tijdige en strikte omzetting van Europese richtlijnen. Daarbij moet gold plating (de praktijk waarbij nationale wetgevers bij de implementatie van EU-richtlijnen verder gaan dan de minimumeisen die door de EU worden gesteld) bij nieuwe wetgeving vermeden worden om intra-Europese concurrentie te waarborgen en mogelijke nadelige impact op ondernemingen te voorkomen, zodat bedrijven op gelijke voet kunnen concurreren.

Verder wil de regering op Europees niveau aandringen op het vereenvoudigen van Europese regelgeving en belemmeringen voor de commerciële uitrol van nieuwe technologieën in kaart brengen. Daarbij zal ingezet worden op het uitrollen van regulatory sandboxes.