beleidsmonitor

European Investment Bank / European Commission – Artificial Intelligence, blockchain and the future of Europe – How disruptive technologies create opportunities for a green and digital economy

De verdere ontwikkeling van AI en blockchain heeft het potentieel om nieuwe paden voor groei te creëren, technologische oplossingen aan te sturen en om onze samenlevingen echt digitaal en groener te maken. Volgens dit rapport van de Europese Investeringsbank (EIB) en de Europese Commissie investeert de Europese Unie te weinig in deze technologie. Hierdoor groeit een kloof met de VS en China. Met slechts 7% van de jaarlijkse kapitaalinvesteringen in beide technologieën blijft de EU ver achter deze grootmachten, die samen goed zijn voor 80%. Om het tempo van deze landen bij te houden, pleit de EIB voor een jaarlijkse investering van 5-10 miljard euro. Verder moeten ook de AI- en blockchainecosystemen versterkt worden. In deze studie zetten de EIB en de Commissie de belangrijkste bottlenecks voor investeringen op een rij en geven ze een reeks aanbevelingen om een beter investeringsklimaat te creëren in de EU.

Wat: Studie

Impactniveau: 4

Deze studie werd samen door de Europese Investeringsbank en de Europese Commissie geschreven. De verbetering van het investeringsklimaat voor AI- en blockchainondernemingen staat hoog op het prioriteitenlijstje van de Europese Commissie.

Het document

Belangrijke conclusies voor ons land:

  • Deze studie belichaamt een kwestie die ook urgent is in Vlaanderen. In een recente reflectiepaper over de Europese Digitale doelstellingen van de Europese Commissie tegen 2030 benadrukte het Vlaamse Departement Economie, Wetenschap en Innovatie dat het cruciaal is om de beschikbaarheid van financiële middelen voor start-ups en scale-ups in Vlaanderen te verhogen.
  • Dit wordt bevestigd door de data over het Europese investeringsklimaat. Op vlak van cumulatief geïnvesteerd kapitaal per inwoner in de periode 2016-2020 blijft België onder het Europees gemiddelde en staat het slechts 13de in de rangschikking van Europese landen.

Bron: atomico

Samenvatting

Dit rapport vangt aan met een uitgebreide omschrijving van de context: eerst worden de trends, belangrijkste voordelen en de voornaamste initiatieven van beide technologieën opgesomd, vervolgens wordt ook het Europese en internationale ecosysteem beschreven.

AI- en blockchaintechnologieën zijn van cruciaal belang voor het bevorderen van innovaties, concurrentievermogen en duurzame economische groei. Zij bieden mogelijkheden als belangrijke aanjagers van digitale en groene transformatie. Het is volgens het rapport dan ook van essentieel belang dat de investeringen in zowel de ontwikkeling als de toepassing van deze baanbrekende technologieën in Europa gestimuleerd worden.

De Europese Unie telt momenteel 990 AI-KMO’s en 242 KMO’s die actief zijn in blockchain. Opvallend is dat het verschil met China hier niet al te groot is. Binnen de EU is het grootste aantal bedrijven gevestigd in Duitsland en Oostenrijk, gevolgd door Zuid-Europa, Frankrijk en Midden-, Oost- en Zuidoost-Europa. De Benelux telt 135 AI- en blockchain KMO’s.

Bron: EIB – Europese Commissie

Als het rapport het investeringsklimaat van de ecosystemen benoemt, zien we dat de kloof tussen de EU en China/VS jaar na jaar groeit. Dat toont deze grafiek met de totale geraamde investering in durfkapitaal aan:

Bron: EIB – Europese Commissie


De VS en China zijn goed voor meer dan 80% van de 25 miljard euro die jaarlijks in AI- en blockchaintechnologieën wordt geïnvesteerd, terwijl de EU slechts 7% van dit totaal voor haar rekening neemt en ongeveer 1,75 miljard euro per jaar investeert. In de studie wordt het totaal investeringstekort van ongeveer 5-10 miljard euro per jaar geraamd.

Dat is wat dit rapport, dat onderbouwt is met analyses, peilingen en interviews, wil benadrukken: indien er niets verandert dreigt de Europese Unie in vergelijking met haar belangrijkste concurrenten wereldwijd achterop te raken bij de ontwikkeling en toepassing van AI en blockchaintechnologieën.

Wat zijn de voornaamste bottlenecks op vlak van investeringen?

Aan de aanbodzijde (Financiering)

  • Volume: Ondanks een vertienvoudiging van AI- en blockchaininvesteringen in Europa van 2016 tot 2019, blijft de algemene beschikbaarheid van durfkapitaalfinanciering en particuliere investeringen een belangrijk probleem voor Europa.
  • Particuliere Europese investeerders spelen een beperkte rol bij de overname van AI- en blockchainbedrijven, wat de Europese Unie er enigszins van weerhoudt om een grote onafhankelijkheid van investeerders van buiten de EU te bereiken.
  • Specialisatie: In vergelijking met de VS zijn er in de EU minder durfkapitaalinvesteerders die gespecialiseerd zijn in AI en blockchain.
  • Het Europese durfkapitaalecosysteem richt zich voornamelijk op het verstrekken van financiering in een vroeg stadium voor KMO’s, maar presteert ondermaats in de daaropvolgende uitbreidings- en groeifasen.
  • Bereidheid: Er is beperkte animo voor investeringen in AI en, met name, blockchain vanwege de hoge aanloopinvesteringen en het gebrek aan kennis en zichtbaarheid van commerciële toepassingen.
  • Afgezien van durfkapitaal loopt Europa ook achter als het gaat om het overnemen van gevestigde bedrijven. Van 2000 tot 2019 waren er 526 overnames van AI-bedrijven in de VS, maar slechts 139 in de Europese Unie (inclusief het VK).

Aan de vraagzijde (KMO’s)

  • O&O: De EU heeft meer gespecialiseerde onderzoekers dan de VS en China, en is de leider in de productie van technologie-gerelateerd academisch onderzoek; in vergelijking met sectorgenoten heeft zij echter een lager aandeel van valorisatie-gerelateerde O&O-uitgaven.
  • Digitale eenheidsmarkt: Hoewel de Europese binnenlandse markt qua omvang (bbp) vergelijkbaar is met die van de VS en China, belemmert de onvolledigheid van de eengemaakte EU-markt de schaalvergroting van KMO’s die actief zijn op het gebied van AI en blockchain, waardoor hun vermogen om op de wereldmarkt te concurreren wordt beperkt.
  • Data: een klein aantal Big Tech-bedrijven van buiten de EU bezit een groot deel van de data in de wereld, wat de stimulansen voor datagestuurde bedrijven zou kunnen verminderen om te starten, te groeien en te innoveren in de EU.
  • Ecosysteem: Het Europese innovatie-ecosysteem is momenteel nog te gefragmenteerd. Dat vormt een belemmering voor de schaalvergroting en ontwikkeling van kampioenen in strategische gebieden voor Europa

Aanbevelingen

Om de achterstand in te lopen, kan de Europese Unie echter voortbouwen op haar leidende rol op het gebied van hoogwaardig onderzoek en haar enorme reservoir aan digitaal talent. De EU beschikt over meer gespecialiseerde onderzoekers dan zijn concurrenten en publiceert meer technologie-gerelateerd onderzoek. Bovendien moet ervoor gezorgd worden dat de ontwikkeling van deze technologieën doelgericht is en onze Europese waarden eerbiedigt.

De studie identificeert drie belangrijke doelstellingen die de EU zich moet stellen om iets aan de huidige situatie te doen:

  • Ontwikkeling: de noodzaak van gezamenlijke Europese inspanningen om financiële middelen van de publieke en de private sector te bundelen ter ondersteuning van de opschaling van de meest innovatieve AI- en blockchain-ondernemingen in Europa.

    De EIB doet ook een specifieke oproep om AI-/blockchainprojecten te lanceren als onderdeel van de Europese Investeringsraad (EIC), vergelijkbaar met een recente specifieke EIC-oproep betreffende COVID-19, en te overwegen een deel van het nieuwe en bestaande subsidiebudget van de EIC om te zetten in voorwaardelijke subsidies en/of kwijtscheldbare leningen.
  • Marktimplementatie: De EIB vraagt hier om advies te verlenen aan EU-lidstaten bij de ontplooiing van investeringsprogramma's voor AI/blockchain, teneinde de coördinatie tussen de EU en de lidstaten te verbeteren, en de ontplooiing van AI/blockchaintechnologieën door traditionele bedrijven die hun bedrijfsmodellen willen omvormen in de nasleep van COVID-19, te ondersteunen.
  • EU innovatie ecosysteem: De innovatiehubs van Europa moeten beter met elkaar worden verbonden om de stroom van talent, ervaring en toegang tot financiering te vergroten. Verder moet de concurrentie en specialisatie op de durfkapitaalmarkt aangewakkerd worden door de oprichting van nieuwe gespecialiseerde durfkapitaalverstrekkers te ondersteunen.