Het idee dat er meer aandacht moet zijn voor de ethische aspecten van digitale innovaties, vindt alsmaar meer ingang. Maar de vertaling van dat inzicht naar de praktijk blijft uitdagend. Om die reden start de KU Leuven met een opleiding over digitale ethiek. Om een beter zicht te krijgen op de inhoud van de opleiding, spraken wij met opleidingsverantwoordelijke David Geerts. “We geven deelnemers het totaalplaatje van digitale ethiek en de taal om met het onderwerp in de werkpraktijk aan de slag te gaan.”

Dag David, waarom hebben jullie deze opleiding gecreëerd? Hoe verschilt die van verwante opleidingen?

David Geerts: “Binnen de KU Leuven bestaat sinds enkele jaren het Digital Society Institute, een interdisciplinair instituut dat onderzoek naar de digitale samenleving samenbrengt. We geloven in de positieve kracht van het digitale, maar benaderen het onderwerp ook kritisch met een sterke focus op duurzame, ethische aspecten.

Opleidingen rond digitale ethiek zijn nog relatief zeldzaam. De focus ligt vandaag vooral op ethiek bij artificiële intelligentie, maar wij denken dat er ethische reflectie moet gebeuren bij elke digitale oplossing.”

Voor wie is de opleiding bedoeld?

“We mikken in de eerste plaats op die mensen die in hun professionele functie met ethiek in contact komen. Vaak zijn dat ‘all-rounders’, voor wie dit thema vaak maar een onderdeel van hun functie vormt. Dikwijls hebben ze daar geen specifieke vooropleiding voor, maar moeten ze wel thuis zijn in het onderwerp. Die informatie is vaak niet gemakkelijk bij elkaar te sprokkelen.

Het gaat om mensen die bijvoorbeeld werken op het ontwerp van digitale oplossingen, inzetten op de implementatie van digitale technologie, of meer beleidsmatig met het onderwerp bezig zijn. Het kunnen mensen uit de industrie zijn, maar evengoed iemand die actief is bij de overheid of in social profit sector. Mensen in het beroepsleven dus, al kan de opleiding voor een student die op de grens van het professionele leven staat ook interessant zijn.”

Wat komt er allemaal aan bod in de opleiding?

“De opleiding is hybride en gaat gedurende zeven weken telkens op een donderdagavond in mei en juni door. In de eerste sessie zien je de basics: wat zijn ethische kaders en hoe kan je die gaan toepassen bij ethische keuzes?

In de vijf daaropvolgende sessies gaan we telkens dieper in op specifieke thema’s. Hoe kan je technologie beoordelen met een technology assessment en welke kaders bestaan daarvoor? Welke juridische en beleidsregels bestaan er al die van toepassing zijn op digitale oplossingen met betrekking tot onderwerpen als fairness, bias en discriminatie? Ook komt aan bod hoe je digitale technologie kan ontwerpen en ontwikkelen met aandacht voor ethische aspecten. We gaan ook dieper in op hoe je afwegingen maakt bij ethische dilemma’s en hoe ethiek ook speelt bij de visualisatie van data.

In de laatste sessie koppelen we terug naar de professionele praktijk van de deelnemers. Wat betekent de inhoud van wat zij hebben gezien in eerdere sessies nu voor het werk dat zij doen?”

Hoe helpt deze opleiding deelnemers in hun professionele leven? Wat levert het op?

“We zijn van mening dat de opleiding deelnemers zeker verder zal helpen in hun professionele leven. Ik trek graag de parallel met 25 jaar geleden, toen het internet breed ingang vond en elke organisatie plots een ‘webmaster’ nodig had. Vaak ging dat toen om 1 persoon die alle online aspecten van een organisatie moest opvolgen. Vandaag is die functie helemaal uitgesplitst in gespecialiseerdere profielen.

Vandaag zitten we op een gelijkaardig punt wat betreft ethische aspecten van digitale technologie. Nu is het vaak één persoon, een manusje van alles, die dit thema opvolgt, doorgaans naast nog een aantal andere taken. Wij helpen die mensen met deze opleiding verder, door ze te tonen voor welke aspecten ze aandacht moeten hebben en hoe dat kan. Deelnemers zullen geen expert zijn in al die deelaspecten, maar zullen wel over de kennis en taal beschikken om het onderwerp verder op te nemen met anderen.”