De belangrijkste inzichten

De ‘ethics owner’ is een relatief nieuwe functie in tech-bedrijven. Er wordt vaak pas een ethics owner aangesteld als een bedrijf al sterk is gegroeid en er druk vanuit de maatschappij ontstaat over de invloed van het bedrijf. Het is evenwel vaak onduidelijk welke taken de ethics owners toebehoren, onder welke divisie ze vallen, welke achtergrond ze moeten hebben, welke methodes ze horen te gebruiken en zelfs wat hun professionele titel is (van ‘chief ethics officer’ tot ‘compliance manager’). Dit verschilt dan ook sterk van bedrijf tot bedrijf.

Een standaard voor de functie is dus ver te zoeken, een ethics owner heeft daarom ook geen standaard manier van werken om op terug te vallen. De methodes en raamwerken waar de ethics owners naar grijpen, komen meestal uit andere velden zoals medical ethics, business ethics en research ethics. Elk van deze methoden hebben zowel voor- als nadelen, maar blijken allen niet adequaat voor de schaal en aard van de ethische problemen waar de tech-industrie mee kampt.

Het rapport zet een zestal spanningen uiteen waar de ethics owner op eigen houtje mee probeert om te gaan:

1. Ethics owners moeten regelmatig hun persoonlijke waarden met de waarden van het bedrijf balanceren.
2. Ethics owners vinden het makkelijker om de organisatie en teams te overtuigen van oplossingen die schadelijke consequenties voorkomen dan te argumenteren voor oplossingen die de algehele impact van het product verbeteren.
3. Het werk en de prioriteiten van ethics owners zijn sterk beïnvloed door het business model van het bedrijf.
4. Ethics owners hebben vaak moeite met de cultuur van meetbaarheid binnen tech-bedrijven, omdat ethische impact niet altijd kwantitatief meetbaar is.
5. Ethics owners worden geacht prioriteit te geven aan het begrijpen van de effecten op gebruikers en minder aan het onderzoeken van de effecten op niet-gebruikers en de maatschappij.
6. De producten van tech-bedrijven gaan soms op grote schaal de wereld over, terwijl ethiek minder goed schaalbaar is naar verschillende contexten.

Deze spanningen zijn niet per se zaken die ethics owners kunnen oplossen, maar waarmee ze proberen om te gaan in hun werk. De auteurs reiken daarom vier opportuniteiten en strategieën aan die ethics owners kunnen helpen om hun werk makkelijker te maken.

1. Door case studies van specifieke gevallen te maken en hierover te publiceren, kunnen ethics owners hun werk vertalen naar ‘best practices’ en voorbeelden. Het is van belang om in de case studies zowel successen als mislukkingen te belichten.
2. Praten over mislukking kan het ethische debat stimuleren, zowel binnen het bedrijf, met andere ethics owners en in de maatschappij.
3. Ethics owners kunnen best ook actief contact onderhouden met andere ethics owners van verschillende bedrijven en collega’s buiten het bedrijfsleven die bezig zijn met de effecten van nieuwe technologieën op mensen voor het delen van consequenties, kennis en methoden.
4. Ethics owners hebben de uitgelezen positie om de focus te leggen op het verbeteren van sociale impact en rechtvaardigheid en verder te kijken dan meetbare resultaten door actief de impact op de gehele maatschappij in hun werk te (blijven) betrekken.

Bespreking

Dit rapport haalt een interessant en belangrijk maatschappelijk probleem binnen de technologieontwikkeling aan: ontwikkelaars van innovaties denken vaker aan technologische oplossingen, meetbare resultaten, grote schaal en marktgroei dan aan menselijke waarden en impact. Bedrijven stellen vaker ethics owners aan omwille van wettelijke verplichtingen, publieksdruk en om goodwill te creëren bij partners en klanten. Dit verklaart voor een groot deel de moeite die ethics owners hebben om een plaats te vinden binnen de tech-bedrijven.

De opkomst van deze rol binnen tech-bedrijven betekent, ondanks de moeilijke positie en soms dubieuze redenen, een belangrijke stap in de goede richting. Juist door hun onduidelijke positie en bewust maatschappelijke perspectief, is de ethics owner de aangewezen persoon om binnen organisaties vanuit maatschappelijk perspectief verandering teweeg te brengen voor de ontwikkeling van impactvolle technologie.

Vanuit het Kenniscentrum Data & Maatschappij zien we de functie van ethics owner als een belangrijke en praktisch haalbare manier om maatschappelijk verantwoorde technologie te kunnen ontwikkelen. Om de functie van een ethics owner verder te verduidelijken voor de Vlaamse markt werken we vanuit het Kenniscentrum momenteel aan een profielschets van een ethics owner die de titel draagt van ‘Digital Ethicist’. Deze publicatie zal binnenkort verschijnen.