Deze nuances lijken alsmaar noodzakelijker te worden in onze huidige gepolariseerde wereld, waar iedereen meer op gevoelens & geloof (al dan niet religieus) lijkt te vertrouwen. Eens dat geloof hard is, wordt het moeilijk om daar nog vanaf te wijken. Een documentaire onlangs op Canvas over QAnon maakte alvast pijnlijk duidelijk hoe dat gedrag zich diep heeft kunnen nestelen bij (een deel van) de bevolking. Dit is natuurlijk een extreem voorbeeld, maar de trend dat het maatschappelijk “vertrouwen” in feiten daalt is wel realiteit.

Deze evolutie baart zorgen, want de wetenschap krijgt het daardoor ook alsmaar harder te verduren. Complottheorieën over 5G, vaccins, Big Brother verhalen, … noem maar op. Velen stellen zich al vragen over waar het naartoe gaat met de wereld, maar je kan je ook de vraag stellen: “hoe kunnen we straks als onderzoekers en bedrijven nog de meerwaarde van technologische vooruitgang aantonen?”. Dat zal alleen maar een grotere uitdaging worden wanneer mensen minder en minder belang hechten aan “feiten” en meer en meer vanuit hun gevoel vertrekken.

Gelukkig zien we dat onderzoeksfondsen steeds meer aandacht willen besteden aan impact van ons onderzoek. Waar voorheen ‘impact’ meer werd ingevuld vanuit het outputperspectief (x publicaties, x studenten of x bedrijven bereiken), zullen we straks meer het gebruik van de verspreide kennis/producten mogen opvolgen. Dat biedt opportuniteiten om valorisatie te verhogen en slimmer in te spelen op de noden van de doelgroepen.

Maar de methodes die we moeten hanteren om bepaalde levels van gebruik te bereiken zijn een heel ander verhaal. Impact uitoefenen zal met de huidige evoluties van vertrouwen in de wetenschap meer betrekking van de doelgroepen vragen, nog meer dan we de dag van vandaag al doen. Soft skills, transparantie, het creëren van vertrouwen tussen doelgroep en expert (zij het de onderzoeker, zij het het bedrijf) zijn daarin key. Dat vergt wel een extra stap uit onze comfort zone, want om vertrouwen te creëren zullen we meer van onszelf moeten vertrekken. Het zal ons uitdagen om beter in connectie te staan met de waarden waarvoor we ons onderzoek of andere activiteiten doen, om daarmee rechtstreeks naar de mensen die met onze innovaties in contact komen.

Vertrouwen creëren kan bovendien ook niet zonder het tonen van kwetsbaarheid. Daarmee bedoel ik transparantie en eerlijkheid bieden over de dingen die we doen, waar het misloopt of waar het “zou kunnen mislopen”. Dat kan ook niet zonder voldoende wetenschapscommunicatie. Liefst nog vóór nieuwigheden op de markt komen zodat vertrouwen kan worden opgebouwd.

Op zich draait het allemaal om het voorkomen van bezorgdheden die technologieën oproepen bij de mensen. Er zijn vele redenen waarom die bezorgdheden opkomen en het is op zich ook niet onlogisch dat ze opkomen. Verhalen over extreme veranderingen veroorzaken sensatie, we willen ons als mens daarop voorbereiden omdat we nu eenmaal diep vanbinnen altijd op zoek zijn naar veiligheid.

Wel kunnen we als aanbieders en onderzoekers van technologie daarop inspelen als we 100% inzetten op het creëren van vertrouwen. En hoewel dat misschien klinkt als een veel te grote stap uit onze comfortzone, kan dat iets vanzelfsprekends worden indien we meer vertrekken vanuit onze waarden als onderzoekers en bedrijven. Wetenschapscommunicatie vertrekkende vanuit het doel dat je voor ogen hebt in een storytelling vorm zal ook aantrekkelijker zijn om naar te luisteren dan louter het te hebben over de technologie en de mogelijkheden die het biedt. Concrete verdere invulling over hoe je dat soort verhalen brengt kan je terugvinden in de talks en theorieën van Brené Brown over de “kracht van kwetsbaarheid” en hoe kwetsbaarheid key is om aan innovatie te doen.