Hoe we in 6 begeleidingstrajecten werknemers betrokken bij datagedreven en AI-innovatietrajecten.
21.03.2024
Ben jij benieuwd hoe je werknemers kan betrekken bij de implementatie van nieuwe (AI-)technologie? Het Kenniscentrum Data & Maatschappij werkte van januari 2022 tot eind 2023 aan het ESF BOOT project, samen met Flanders Make en VDAB. In dit project werkten de drie organisaties aan het sensibiliseren, oriënteren, checken van de haalbaarheid en de implementatie van innovatieve operator ondersteunende technologieën (OOT) in ondernemingen in de (maak)industrie, in de voedselverwerkende sector en in de farmaceutische sector.
Het Kenniscentrum ontwikkelde enkele modules/workshops om in gesprek te gaan met werknemers en werkgevers over de implementatie van deze technologieën en de gevolgen ervan op de arbeidsomstandigheden, -omgeving en -cultuur. Deze modules/workshops werden telkens getest, geëvalueerd en aangepast in zes verschillende begeleidingstrajecten bij diverse bedrijven.
Hoe werknemers en werkgevers betrekken?
Het Kenniscentrum werkte vier modules/workshops uit om zowel met werkgevers als werknemers in dialoog te gaan over de impact van de OOT op de organisatie:
- acceptatie: test en evalueer verschillende data- en/of AI-toepassingen met medewerkers
- employee journey: bespreek de mogelijkheden van data- en/of AI-toepassingen in het huidige takenpakket van werknemers met hen
- opportunity scan: verken de verschillende kansen van data- en/of AI-toepassingen binnen je bedrijf, met oog voor werkbaar werk
- begeleidingsethiek: bespreek hoe je een data- of AI-toepassing best implementeert rekening houdend met de verschillende betrokkenen
Een vijfde module, participatie in innovatie, werd ontwikkeld om werkgevers of leidinggevenden de nodige vaardigheden te geven om zelf een traject rond werknemersbetrokkenheid op te zetten in de organisatie.
Zes begeleidingstrajecten
Binnen het project werkten we zes begeleidingstrajecten uit, waarbij telkens een meer technische vorming werd aangeboden door Flanders Make en modules/workshops die de impact van de technologie in het bedrijf inschatten door het Kenniscentrum.
Digitale werkinstructie bij Buseloc
Bij Buseloc, een maatwerkbedrijf gespecialiseerd in confectie gelegen in Peer, keken we samen met de medewerkers, de teamleider, de productieleider en de zakelijk verantwoordelijke naar de implementatie van digitale werkinstructies om de inpakafdeling te optimaliseren. We organiseerden hiervoor de employee journey module waarbij we met de medewerkers en hun teamleider keken naar hun huidige takenpakket en waar zich opportuniteiten voor het gebruik van digitale werkinstructies bevinden. Later werd een tweede workshop ‘aanpak begeleidingsethiek’ georganiseerd waarbij we samen met de werknemers, teamleider, productieleider en de algemeen directeur de nodige actiepunten identificeerden om de implementatie en het gebruik van digitale werkinstructies in goede banen te leiden.
Cobot bij Buseloc
Bij de inpakafdeling van Buseloc keken we in een vervolgtraject naar de implementatie van een oplossing die de fysieke belasting voor werknemers vermindert bij het opnemen en verplaatsen van de ingepakte goederen. We organiseerden hiervoor een acceptatie module waarbij Flanders Make eerst een voorstelling gaf van drie verschillende oplossingen (cobot, transportband, opvangbak) en hoe deze zouden kunnen worden ingezet in de inpakafdeling. Flanders Make werkte een nieuw plan uit voor de lay-out van de inpakafdeling naar aanleiding van de wijzigingen in het grondplan van de inpakafdeling. Het Kenniscentrum nam het daarna over van Flanders Make en peilde samen met de werknemers, teamleider, productieverantwoordelijke en algemeen directeur hoe zij tegenover deze nieuwe oplossingen stonden. Wat waren hun bekommernissen, hun wensen en noden, hun reflecties, etc. De keuze viel uiteindelijk op een cobot, waarvoor Flanders Make nadien een haalbaarheidsstudie uitvoerde.
Remote Assistance bij Bewel
Bij Bewel, een maatwerkbedrijf met meerdere vestigingen in Limburg, werden opties voor remote assistance verkend zodat technische ondersteuning van op afstand kan gegeven worden. Bij defecten aan machines moet steeds een team vanuit een centrale plaats uitrijden om herstellingen te doen of technische ondersteuning te bieden. Om efficiënter te kunnen werken werd de optie van remote assistance verkend. Hiervoor organiseerden we een acceptatie module met techniekers, een site manager en een innovatiemanager. Flanders Make nam verschillende remote assistance technologieën mee die ter plekke werden uitgetest door de aanwezigen. Het Kenniscentrum capteerde de feedback van de aanwezigen, hun positieve en negatieve bedenkingen, hun bezorgdheden, etc. Nadien werd een tweede workshop ‘aanpak begeleidingsethiek’ georganiseerd samen met een hoofdtechnieker, techniekers, een site manager en een innovatiemanager. In deze workshop werd gekeken hoe remote assistance het best kan geïmplementeerd worden in de organisatie en welke acties nodig zijn op het gebied van de technologie zelf, de omgeving en de gebruikers.
Quote uit de visiepaper 'Data, AI en werk'
Digitale werkinstructie bij Lidwina vzw
Bij Lidwina, een maatwerkbedrijf in de Kempen, keken we of het gebruik van digitale werkinstructies het assembleren van kartonnen displays kan vergemakkelijken. We organiseerden hiervoor een acceptatie module met medewerkers en monitoren. In deze module werd gekeken hoe en onder welke voorwaarden digitale werkinstructies een meerwaarde kunnen zijn voor het bouwen van de kartonnen displays. Er werd gekeken naar het huidige werkproces en waar zich in dat proces opportuniteiten bevinden voor digitale werkinstructies. Daarna organiseerden we een ‘aanpak begeleidingsethiek’ module met een innovatiemanager en een monitor om te kijken hoe digitale werkinstructies best worden geïmplementeerd in de assemblage op een manier die wordt gedragen door de medewerkers en de organisatie.
Digitale werkinstructie en remote assistance bij Haelvoet nv
Bij Haelvoet, een producent van meubilair voor ziekenhuizen, woon- en zorgcentra en andere zorginstellingen, werd het gebruik van digitale werkinstructies verkend bij de assemblage van een bepaalde zetel, en het gebruik van remote assistance ter ondersteuning tussen de filialen in België en in Roemenië. We organiseerden een opportunity scan module met project- & R&D verantwoordelijken, productie- en assemblage verantwoordelijken en medewerkers. In deze workshop bespraken we wat de verschillende digitale werkinstructie opties (via scherm, via projectie of via bril) kunnen betekenen voor de organisatie. Aan het eind van de workshop hadden we een duidelijk overzicht van de opportuniteiten, de voor- en nadelen van de verschillende opties en welke vragen nog openstaan en verder moeten onderzocht worden. Na verdere uitwerking van de demo’s door Flanders Make werd een ‘aanpak begeleidingsethiek’ module georganiseerd met project-, R&D-, productie- en assemblage verantwoordelijken en medewerkers. In de workshop keken we naar demo’s van de verschillende digitale werkinstructie opties. We keken voor iedere optie naar zaken zoals de haalbaarheid, het nodige werk voor het opstellen en het aanpassen van de werkinstructies, de inzetbaarheid in de organisatie, etc. Tenslotte identificeerden we ook enkele aandachtspunten en actiepunten voor de implementatie van digitale werkinstructies in de organisatie.
Cobot of robot bij Cibo
Bij Cibo, een producent van schuur-, slijp- en polijstmaterialen, keken we of een cobot of een robot een goede toevoeging kan zijn aan de productielijn. Het produceren van de materialen vraagt een sterke fysieke belasting van de medewerkers. Er werd dan ook voornamelijk gekeken naar een toevoeging van een cobot of robot om de ergonomische klachten van de medewerkers te verminderen. We organiseerden hiervoor een module die elementen bevat van zowel de opportunity scan module als de ‘aanpak begeleidingsethiek’ module. Bij deze workshop sloten medewerkers aan en een HR manager. In deze workshop keken we samen naar de voornaamste problemen in de productielijn en welke het dringendst zijn om op te lossen. Op basis van de uitkomsten van deze workshop, had Flanders Make een goed beeld van de nodige veranderingen en enkele concrete actiepunten voor een succesvolle aanpassing van het productieproces. Flanders Make kon op basis hiervan een voorstel voor een aangepaste productielijn uitwerken.
Wat volgt er nog?
Het ESF BOOT project liep eind november 2023 ten einde waardoor begeleidingstrajecten niet langer mogelijk zijn. Om organisaties toch te kunnen blijven ondersteunen, ontwikkelde het Kenniscentrum Data & Maatschappij van alle workshops/modules een draaiboek waarbij de verschillende oefeningen stap voor stap worden uitgelegd en waarin enkele tips voor de moderator worden meegegeven. De draaiboeken zijn vrij beschikbaar en kunnen zelfstandig gegeven worden in de organisatie zonder dat een externe moderator aanwezig moet zijn. Heb je toch graag een externe moderator die de workshop faciliteert? Dan kan je met ons contact opnemen en dan bekijken we jouw vraag samen verder. Ook blijft de BOOT-website online, waar naast de begeleidingsmodules ook de OAT-scan en de technische trainingen nog steeds beschikbaar zijn.
In 2024 werken we inhoudelijk verder aan het thema werknemersbetrokkenheid bij datagedreven en AI-innovaties. We publiceerden onlangs een visiepaper hieromtrent die enkele misvattingen rond dit thema weerlegt op basis van onze eigen ervaringen uit eerdere projecten, onderzoeken en acties. We presenteren enkele aanbevelingen voor werknemers(organisaties), werkgevers(organisaties), beleidsmedewerkers en onderzoekscentra om werknemersbetrokkenheid sterker in te bedden in innovatietrajecten. Benieuwd om hier meer over te weten? Lees hier meer over de visiepaper en het evenement en de opleiding die we hierrond zullen organiseren.