Hoe denken Vlamingen over de dataficatie van het publieke domein?

Wereldwijd maken overheden gebruik van ANPR-camera’s die auto’s flitsen, sensoren die geluidsoverlast meten, bodycams en andere datagedreven technologieën. Ook in Vlaanderen is deze 'dataficatie van de openbare ruimte' een feit. Maar hoe denkt de burger hierover? Dat is het onderwerp van deze studie van het Kenniscentrum Data & Maatschappij.

Elk jaar voert het Kenniscentrum Data & Maatschappij een onderzoek uit waarbij het via een grootschalige bevraging de attitudes, percepties en praktijken van Vlamingen over datagedreven technologieën bevraagt. Dit jaar keek het naar het gebruik van deze technologieën in het publieke domein. Deze technologieën worden vaak geïntroduceerd met als doel de veiligheid te verhogen en diensten te optimaliseren. Maar gebruikersonderzoek over het gebruik van deze technologie blijft schaars. Daar brengt dit onderzoek verandering in.

Dit rapport geeft meer inzicht in:
 

1. De kennis ten aanzien van data-gedreven technologieën in openbare ruimtes
2. De acceptatie van data-gedreven technologieën en hun mogelijke toepassingen
3. De mogelijke gevolgen van data-gedreven technologieën op individueel gedrag en attitude
4. De bezorgdheden ten aanzien van data-gedreven technologieën in openbare ruimtes

Enkele kernbevindingen uit het rapport:

• ANPR-camera’s, bodycams en vaste camera’s zijn goed gekend onder de Vlaming. 84,8% geeft aan dat ze al gehoord hebben van deze technologieën. Andere data-gedreven technologie zoals optische sensoren en audiosensoren zijn minder gekend.
• Ondanks de relatief hoge kennis van data-gedreven technologieën die aanwezig zijn in de openbare ruimte, bestaat er nog veel onduidelijkheid over de data die deze technologieën verzamelen.
• Over het algemeen vinden Vlamingen de aanwezigheid van bodycams en vaste camera’s aanvaardbaar. Zo geven respondenten gemiddeld een aanvaardbaarheidsscore van 4.1 op 5 voor bodycams, en 4.2 op 5 voor vaste camera’s.
• De doelstelling van een technologie heeft een grote invloed op hoe aanvaardbaar die technologie wordt bevonden. 1 op 5 vindt het bijvoorbeeld onacceptabel dat een ANPR-camera wordt gebruikt om sluipverkeer te weren.
• Er heerst een matige privacybezorgdheid over de verschillende data-gedreven technologieën. Toch geeft 9 op de 10 Vlamingen aan dat ze veel belang hechten aan de bescherming van hun persoonlijke data.
• De aanwezigheid van een technologie heeft invloed op het gedrag van respondenten. Bv. 20% geeft aan dat ze wel zouden wegblijven van een stad die zijn of haar smartphonedata verzamelt.
• Een grote groep Vlamingen geeft aan geïnformeerd te willen worden over hoe hun gegevens worden verzameld en verwerkt (bij voorkeur via een e-mail, gemeentelijke website of bewonersbrief).
• Een meerderheid geeft aan zeggenschap of inspraak te willen hebben in de data-gedreven technologieën die gebruikt worden in de openbare ruimte.