Er is veel mobiliteitsdata in Vlaanderen en België, maar waarom lijkt het alsof er we er zo weinig mee doen? Er zijn gegevens van wagens, vrachtwagens, ANPR-camera's, voertuigregistraties, tellussen enzovoort. Ondanks al die data is er niemand die weet hoeveel sluipverkeer er nu werkelijk is, welk mobiliteitsplan werkt of wat de omgevingsimpact is van verkeer in het algemeen. Het probleem is niet de data, maar de manier waarop we die wel of niet mogen gebruiken.

Tijdens de Data-Date “Sharing is caring? Bevoegdheidsverdelingen, data en mobiliteit” gingen we dieper in op de gemiste opportuniteiten voor data in duurzame mobiliteit.

De volgende experten schoven mee aan tafel: Julie Mariën (Beleidsmedewerker intelligente transportsystemen, Departement Mobiliteit en Openbare Werken), Bart De Proost (Coördinator Data-Strategie, Departement Mobiliteit en Openbare Werken), Steven Logghe (Chief traffic, Be-Mobile) Miguel Vertriest (Beleidsmedewerker, Netwerk Duurzame Mobiliteit) en Bert Peeters (Onderzoeker, Centre for IT & IP Law - KU Leuven).

Bekijk het volledige panelgesprek op ons YouTube-kanaal of onderaan deze pagina.

Miguel Vertriest sprak over de grote verwachtingen rond data, maar toonde aan de hand van voorbeelden (bijv. Verkeersbordendatabank, ANPR & OBU) aan dat de realiteit vaak heel anders is. Delen van data tussen verschillende entiteiten is belangrijk, een optie zou kunnen zijn om het standaard mee op te nemen in aanbestedingen, overheidsopdrachten en beheersovereenkomsten. Vaak wordt gesproken over regels rond het delen van data, maar misschien is het beter om eerst te werken aan een globale visie vooraleer te bepalen hoe de regels juist in elkaar moeten zitten.

Steven Logghe had het over twee types van privacy gevoelige data, namelijk gebruikersdata, waarbij de burger zelf toestemming geeft om data te delen, en wettelijke data, waarbij een burger er niet voor kiest om data te delen. Beide types geven een steekproef van de realiteit maar niet de totale realiteit. Het combineren van deze twee types zou de huidige markt verstoren, maar ook juridisch en technisch moeilijk zijn. Met overheden zijn er vaak discussiepunten, bijvoorbeeld over anonieme data of de vraag over de voorwaarden voor verwerking. Er is ook een risicoperceptie/aversie die verschilt per entiteit en zelfs per persoon. Dit zorgt voor een risico op rechtsonzekerheid. Een andere uitdaging is de veelkoppigheid van entiteiten, wat het koppelen met en het linken tussen verschillende organisaties best wel lastig maakt. Een oplossing hier zou een overkoepelende publieke organisatie kunnen zijn. In dat opzicht horen we hier dezelfde nood om een globale datavisie op te zetten.

Julie Mariën & Bart De Proost stonden stil bij het doel waarvoor data voor mobiliteit gebruikt wordt vanuit de (Vlaamse) overheid. Dit is enerzijds strategisch (o.a. beleidsvoorbereiding, verkeersmodellering) en anderzijds operationeel (o.a. verkeersmanagement, infrastructuurbeheer). Zij zien hierbij een aantal struikelblokken, zoals de bevoegdheidsverdeling die maakt dat data die nuttig kunnen zijn voor een ander niveau, niet zomaar gebruikt kunnen worden (bijv. ANPR-data). Op dit moment kunnen er soms silo’s van data ontstaan door een gebrek aan interoperabiliteit, standaardisering zou hier een oplossing kunnen bieden. Als overheid kijken zij ook naar opportuniteiten en zoeken zij naar nieuwe vormen van samenwerking om het delen van data gemakkelijker te kunnen maken en om datagebruik te optimaliseren. Zo is er de Vlaamse datastrategie en het Afsprakenkader rond Mobility as a Service.

Bert Peeters behandelde als jurist het wettelijke kader en herinnerde er ons aan dat persoonsgegevens verwerken mogelijk is, maar dat altijd de principes van de AVG in acht genomen moeten worden. Het gaat niet zozeer om een verbod, maar om altijd de afweging te maken of het mogelijk is het doel te bereiken zonder of met minder persoonsgegevens. Gegevensbescherming is eigenlijk risico management. Bij een taak van algemeen belang is de wetgeving het uitgangspunt. Vaak is er niets uitdrukkelijk geregeld waardoor een eigen afweging tussen de noodzakelijkheid van de verwerking voor de taak van algemeen belang en de rechten van betrokkenen nodig is. Dit is niet altijd een gemakkelijke oefening. Anonimiseren van persoonsgegevens wordt vaak als oplossing vooropgesteld, maar hier zijn nog discussies over, bijvoorbeeld over wat anonimisering nu juist betekent. Het spectrum van betekenissen zit tussen situationele anonimiteit en totale anonimiteit. Dit wil respectievelijk zeggen dat een dataset in een bepaalde context anoniem is voor de verwerkers van de data maar niet voor externe partijen, of data is anoniem voor iedereen en niemand kan nog aan heridentificatie doen.